Kwetsbare navigatie en tijdsbepaling beter beschermd. Nieuwe toolkit helpt risico’s te identificeren en te verminderen

Het gebruik van satellieten voor navigatie en tijdsbepaling is zo ingeburgerd dat we er vaak niet bij stilstaan hoe kwetsbaar deze technologie eigenlijk is. Of het nu gaat om navigatie in je auto, het coördineren van transport of het exact bepalen van tijd bij financiële transacties: Global Navigation Satellite Systems (GNSS) vormen een onmisbare schakel in ons dagelijks leven. Maar wat gebeurt er als deze systemen verstoord worden? Een nieuwe website met toolkit helpt om deze risico’s te begrijpen en te verminderen.

GNSS: Belangrijk, maar kwetsbaar
GNSS omvatten satellietnavigatiesystemen zoals het Amerikaanse GPS en het Europese Galileo. Deze systemen sturen signalen naar de aarde, die ontvangers gebruiken om nauwkeurig hun positie en/of tijd te bepalen. Maar deze signalen zijn kwetsbaar voor verstoring, zoals jamming en spoofing.
Vier Galileo satellieten in een baan rond de aarde © ESA – P. Carril

Bij jamming worden GNSS-signalen geblokkeerd door sterke storingssignalen, waardoor bijvoorbeeld een schip op zee of een vrachtwagen zijn locatie niet meer kan bepalen. Spoofing gaat nog een stap verder. Er wordt een vals signaal gestuurd dat lijkt op het echte signaal. Hierdoor kan een ontvanger denken dat hij op een andere plek is dan waar hij werkelijk is. De gevolgen hiervan kunnen desastreus zijn: een drone die afwijkt van zijn route, een financiële transactie die op het verkeerde moment plaatsvindt, of zelfs een schip dat op een verkeerde locatie aanmeert.

Volgens Alexandra Zevenbergen van CGI, een van de ontwikkelaars van de toolkit, zijn veel organisaties zich niet bewust van de risico’s. "Veel bedrijven denken dat GNSS altijd betrouwbaar zijn, maar dat is een misvatting. Het is belangrijk dat gebruikers zich bewust worden van de risico’s en proactief maatregelen nemen om deze te beperken."

Hans Scholten, opdrachtgever namens het Ministerie van IenW, voegt toe: "Uit de Inventarisatie Kwetsbaarheid Uitval Satellietdata (IKUS II) van 2023 kwam naar voren dat veel organisaties zich nog onvoldoende bewust zijn van de risico’s van het gebruik van satellietnavigatie. Hoewel organisaties zelf verantwoordelijk zijn voor de betrouwbaarheid van hun systemen, is de toolkit in het leven geroepen om hen daarbij te helpen”.

GNSS Resilience Assessment: Hulp bij een groeiend probleem
De toolkit "GNSS Resilience Assessment" is geen wondermiddel, maar biedt gebruikers een manier om te testen hoe goed hun systemen beschermd zijn tegen verstoringen en geeft advies over beveiligingsmaatregelen. Het is gemaakt in opdracht van het ministerie van IenW door het EGNSS Centre of Excellence, samen met CGI, NLR en S[&]T. De ontwikkeling van de toolkit werd ondersteund door het Netherlands Space Office (NSO) en ESA NAVISP.

Met de toolkit kunnen gebruikers een zelfscan uitvoeren om te zien waar hun systemen kwetsbaar zijn. Ook biedt het strategieën om de risico’s te verminderen, zoals het gebruiken van alternatieve systemen of technieken om GNSS-signalen te versterken of te beveiligen.

Alexandra Zevenbergen licht toe: 'De toolkit helpt gebruikers om inzicht te krijgen in waar hun systemen kwetsbaar zijn en geeft concrete aanbevelingen voor maatregelen die weerbaarheid en veerkracht van systemen tegen verstoringen kunnen verhogen. Denk bijvoorbeeld aan het toepassen van redundantie in systemen, zoals het combineren van GNSS met andere sensoren, gebruik maken van robuustere signalen of het inzetten van detectietechnologieën om vroegtijdige verstoringen te herkennen.'

Kracht in toegankelijkheid
Kees Oude Lenferink van het Netherlands Space Office (NSO) benadrukt het belang van de toolkit voor gebruikers die afhankelijk zijn van GNSS: "De kracht van deze toolkit ligt in zijn eenvoud en toegankelijkheid. Je hoeft geen expert te zijn om ermee aan de slag te gaan. Het stelt organisaties in staat om hun eigen risico’s in te schatten en preventieve maatregelen te nemen. In een wereld waarin we steeds afhankelijker worden van GNSS, is het essentieel dat we onze systemen goed beschermen. Deze toolkit biedt een waardevol hulpmiddel om dat te doen.”

Meer informatie
Wil je meer weten over de toolkit: GNSS Resilience Assessment of de zelfscan uitvoeren? Bezoek dan het PNT portal van het EGNSS Centre of Excellence.