Succesvolle lancering Europese Hera-missie: Nederlandse hightech onderzoekt gehavende ruimterots
Kan ruimtetechnologie ons beschermen als een planetoïde op ramkoers met de aarde ligt? Dat is een van de vragen die ESA’s nieuwe ruimtemissie Hera moet beantwoorden. De ruimtesonde, boordevol Nederlandse technologie, werd op maandag 7 oktober succesvol gelanceerd.
© ESA
De kans dat een grote ruimterots rechtstreeks op de aarde afkomt, is niet heel groot, maar ook niet nul. Denk maar aan de dinosauriërs, die 66 miljoen jaar geleden uitstierven na de inslag van een meteoriet bij Chicxulub in Yucatán, Mexico.
Driekwart van al het leven op aarde overleefde de gevolgen van die inslag niet. Om te voorkomen dat de mens iets soortgelijks moet meemaken, investeren ruimtevaartorganisaties in planetary defence – de bescherming van onze planeet.
Hera werd op 7 oktober om 16:52 uur Nederlandse tijd met een Falcon 9 raket vanuit Florida naar de ruimte gelanceerd. In februari 2026 komt de satelliet aan bij planetoïde Didymos en zijn maan Dimorphos. Dan begint het onderzoek naar de impact van NASA’s DART missie in september 2022.
Spannende zoektocht
Ruim twee jaar geleden beukte de Amerikaanse ruimtemissie DART met een ‘sloopkogel’ bewust in op het kleine hemellichaam Dimorphos, een maantje van de planetoïde Didymos. Het was een test om te kijken of de baan van Dimorphos zou afbuigen. En dat lijkt te zijn gelukt.
Nu is het de beurt aan ESA’s Hera ruimtesonde om de gevolgen van die botsing te onderzoeken. Hoe is de baan van Dimorphos precies veranderd? Hoe ziet de ruimterots er vanbinnen uit? En kunnen we de methode van DART toepassen als de aarde wordt bedreigd door ruimtepuin?
Het is een spannende zoektocht, waar ook Nederlandse ruimtevaartbedrijven bij betrokken zijn. Cosine leverde de sensor die de samenstelling van Dimorphos gaat meten. Isispace een systeem om vanuit Hera twee kleine cubesats te lanceren. En Bradford bouwde zonnesensoren voor de navigatie.
Lerende satelliet
‘Het is een complexe missie’, zegt Michel van Pelt van ESA. ‘Met Hera zullen we voor het eerst in de geschiedenis de binnenkant van een planetoïde kunnen zien, dankzij de krater die DART daar maakte. Omdat we niet weten hoe de omstandigheden ter plekke zijn, naderen we Hera in stapjes. Daarbij leert Hera steeds autonomer te opereren, een beetje als een zelfrijdende auto.’
Van Pelt vergelijkt de Hera missie met een medisch onderzoek. Dart verwondde Dimorphos met een inslag. Nu is het aan Hera om heel nauwkeurig een diagnose te stellen, zodat we daarvan kunnen leren. De missie eindigt met een ‘kusje op de wond’, wanneer Hera een zachte landing maakt.
Twee miljoen pixels
Een van de instrumenten aan boord van Hera is een aangepaste versie van het Nederlandse ruimte-instrument Hyperscout, ontwikkeld door Cosine uit Warmond. Deze multispectrale camera met twee miljoen pixels meet in vijftig verschillende golflengtes hoe Dimorphos er aan toe is.
HERA en de CubeSat verbonden met inter-satellite links © ESA-Science Office
Nathan Vercruyssen van Cosine: ‘Hyperscout is ontwikkeld om hier op aarde onder meer overstromingen en bosbranden te onderzoeken. We hebben het ontwerp flink aangepast voor deze deep space missie, onder meer met een nieuwe camera en bescherming tegen extreem lage temperaturen en kosmische straling.’
Ook kleine satellietenbedrijf Isispace uit Leiden is betrokken bij de missie. Het bouwde een speciale ‘Deep Space Deployer’ voor de lancering van twee cubesats. ‘Dit lanceermechanisme beschermt de cubesats onderweg naar de planetoïde toe. Ter plaatse kan hij ze heel rustig lanceren, als een duveltje uit een doosje, zonder nadelige gevolgen voor moederschip Hera’, legt Jeroen Rotteveel van Isispace uit.
Deelname aan de Hera missie is interessant voor het Delftse bedrijf, zegt Rotteveel, omdat het zo een innovatief product kan ontwikkelen én kwalificeren in de ruimte. Een product dat in de toekomst ook cubesats kan vervoeren naar de maan en naar Mars. ‘Het stelt ons in staat om een positie te verwerven in andere ruimtevaartprogramma’s wereldwijd.’
Ruimtevaart verbindt
Wie de technologie voor Hera bekijkt, staat versteld van hoe klein het allemaal is. Maar het draagt het bij aan onderzoek naar een heel groot en belangrijk onderwerp, vindt Joanna Ruiter van het NSO: ‘De dreiging uit de ruimte is reëel. In 2013 raakten duizend mensen gewond in Rusland, toen daar een stuk ruimtepuin insloeg. En dat was nog van een relatief kleine meteoriet. Stel je voor wat er gebeurt als een planetoïde van enkele kilometers doorsnee op de aarde af komt.’
Hera vergroot onze kennis van planetoïden en wat we kunnen doen om ze eventueel af te buigen voordat ze op aarde inslaan. De missie is een samenwerking tussen achttien Europese landen en meer dan honderd bedrijven met allemaal hun eigen specifieke kennis en ervaring. Ruiter: ‘Je ziet: ruimtevaart verbindt. Een missie als Hera is zo moeilijk, zo grensverleggend, dat je allemaal moet samenwerken om het voor elkaar te krijgen.’
Nederlandse technologie dus, op een Europese satelliet, die de mensheid dient.