MOONSHOTS ’24 beleeft vliegende start met druk bezocht ideeënfestival

Eind vorig jaar daagde astronaut André Kuipers studenten van mbo, hbo en wo uit om mee te doen met MOONSHOTS ’24. Vrijdag was de kick-off van deze zoektocht naar briljante, baanbrekende ideeën – moonshots – die de wereld zullen veranderen. Tweehonderd studenten en zestig experts uit de ruimtevaart kwamen naar ESTEC in Noordwijk voor een dag vol verwondering en inspiratie.

Er hangt een festivalsfeer in het Erasmusgebouw van ESTEC in Noordwijk. Alleen staat er geen muziek op het programma, maar wetenschap en technologie. Jongeren staan in groepjes rond blauwe, gele en groene tafels. Studenten astronomie, natuurkunde, biochemische wetenschappen, maar ook elektrotechniek, moderne kunst en Keltische talen. Ze beschikken over stiften, post-its, alles wat je verder maar nodig hebt voor een creatief proces. In het midden op tafel staat en knalroze telefoon.

Tafel 48. De telefoon gaat over. Het is Mission Control, dat de teams van waardevolle informatie en opdrachten voorziet. ‘Blijf bij je basecamp’, zegt een stem aan de andere kant van de lijn. ‘Je hebt zo een belangrijke afspraak.’ Even later staan drie studenten zichtbaar gespannen te praten met André Kuipers over hun nogal ‘gekke’ idee. Kuipers moet zijn wetenschappersinstinct bedwingen – ‘is dat niet in strijd met de natuurwetten?’ – en kruipt in de rol van coach. ‘Wat is eigenlijk gek’, vraagt hij zich hardop af. ‘Honderdvijftig jaar geleden werd je voor gek verklaard als je zei dat mensen ooit door de lucht zouden vliegen.’

André Kuipers coacht Moonshots-studenten (beeld: Sander Koenen) Geschiedenis van de toekomst

MOONSHOTS ’24 wordt georganiseerd op initiatief van het NSO, gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en in samenwerking met de Association of Space Explorers, de ‘club van astronauten’ waar ook André Kuipers lid van is. Dit najaar komt de ASE naar Nederland voor haar jaarlijkse Planetary Congress. Dan zullen de beste MOONSHOT teams hun idee op een groot podium presenteren aan ruim honderd astronauten. Ze hebben dus acht maanden om hun idee uit te werken. Er is geen tijd te verliezen, blijkt ook uit de energie in het Erasmusgebouw.

Experts geven lezingen in kleine zaaltjes. Over robotica op Mars, de geschiedenis van de toekomst en grensverleggende ruimtevaart die ooit onmogelijk werd geacht. ESA astronaut Andreas Mogensen biedt inspiratie vanuit de ruimte, met een videoboodschap vanuit het ISS. En op podia aan de rand van de zaal gaan experts vol geestdrift in gesprek. Studenten kunnen het volgen vanaf hun eigen tafel met een groene of blauwe koptelefoon, terwijl hun collega-studenten verder praten over de mogelijkheden en onmogelijkheden van hun idee.

Studenten die weer even met beide benen op de grond willen staan, nemen een kijkje op de Makers Markt in de hal. Hier demonstreert Makerspace uit Delft hoe een idee werkelijkheid wordt. Van een uit afval gebouwde 3D scanner tot zonnepanelen voor kleine satellieten die 360 graden kunnen draaien, een lasershow gemaakt van oude harddrives en een tweedehands 3D printer die eieren graveert.

Plaatsvervangend directeur NSO Joost Carpay tot de Moonshots-studenten: 'Wees niet bang om fouten te maken'
Verbeelding stimuleert vooruitgang

Fouten bestaan niet in de eerste fase van MOONHOTS. Er zijn alleen ideeën. Daniel Crovato (TU/e) en Coen Ris (HvA) willen neutrino’s gebruiken om te communiceren in de ruimte. Want met neutrino’s zou je zelfs astronauten kunnen bereiken aan de achterkant van Mars. Expert Ivo van Vulpen, deeltjesfysicus bij het NIKHEF, ziet duizend problemen. Maar hij ziet ook ambitie. En was ambitie niet wat de deeltjesversneller CERN in Zwitserland mogelijk maakte?

De zestig experts uit de ruimtevaart, wetenschap en technologie genieten zichtbaar van het onbevangen ideeënfestijn. Ze horen het ene na de andere moonshot, waarvan de naam verwijst naar John F. Kennedy’s droom om mensen op de maan te zetten. ‘Het is iets wat onmogelijk lijkt, maar dat uiteindelijk tóch blijkt te kunnen’, zegt Kuipers. ‘En jonge, enthousiaste studenten zijn als geen ander in staat om zulke ideeën te bedenken.’

De zorg aanzienlijk verbeteren met behulp van robots, aangestuurd door de Neuralink technologie van Elon Musk. Brandstof maken van waterijs op de maan. Enorme batterijen in de ruimte bouwen om energie van de zon op te slaan. En die energie dan naar de aarde sturen tijdens strenge winters.

Torsten van Drogenbroek, Nil Meya I Mendoza en Ruben Bikker schreven zich individueel in voor MOONSHOTS. Nu zijn ze team 27 en willen ze exoplaneten ‘terraformen’. Zeg maar: de ideale tweede aarde creëren voor als de mens ooit van de aarde weg moet vluchten. Bang om groots te dromen zijn ze niet. Een van de sprekers had ze daartoe juist opgeroepen met een beroemd citaat van Albert Einstein: ‘Verbeelding is belangrijker dan kennis. Want kennis is beperkt, terwijl verbeelding de hele wereld omvat, vooruitgang stimuleert en evolutie voortbrengt.’

Pioniers in Nederland

Joost Carpay, plaatsvervangend directeur van het NSO, is ook als expert aanwezig. Hij vertelt over de innovatiekracht die ons land altijd heeft gehad: ‘Lang geleden, in de jaren tachtig, was er een stel Nederlanders met een gek idee. Ze wilden de atmosfeer van de aarde onderzoeken met een spectrometer, vanuit de ruimte! Het leidde tot een hele serie instrumenten. De jongste in die reeks, SPEXone, werd deze week gelanceerd aan boord van een Amerikaanse satelliet.’

Het is belangrijk om te dromen, wil Carpay maar zeggen: ‘Ik vind het inspirerend om jullie hier allemaal bij elkaar te zien en ik droom ervan dat jullie het werk voortzetten van die Nederlandse ruimtevaartpioniers in de jaren tachtig. Doe daarbij wat je hart je ingeeft. En wees niet bang om fouten te maken.’

Als de teams na een lange dag huiswaarts gaan – hoofden bonkend van alle indrukken en popelend om aan de slag te gaan – keert het Erasmusgebouw langzaam terug in z’n oorspronkelijke staat. Lucien Geelhoed, intendant van MOONSHOTS ’24, kijkt tevreden terug: ‘Vandaag kwamen de studententeams voor het eerst bij elkaar. Vanaf nu begint hun samenwerking. Binnen het team of met andere teams. Studenten van alle richtingen, van alle disciplines, met geweldige ideeën voor de toekomst.’