Primeur Nederlandse ruimtevaarttechnologie: eerste dataoverdracht via lasersatellietcommunicatie
Het is gelukt! Op 19 januari maakte het experimentele Nederlandse satellietinstrument SmallCAT succesvol verbinding met een grondstation op aarde – via laserlicht. Het is een belangrijke mijlpaal voor de Nederlandse ruimtevaartindustrie, die haar technologie voor lasersatellietcommunicatie wereldwijd wil vermarkten.
De Noorse satelliet Norsat-TD (beeld: NOSA)
SmallCAT (Small Communication Active Terminal) is een innovatief satellietinstrument, ontwikkeld door TNO, gesteund door het Ministerie van Defensie en het NSO vanuit het ESA ARTES-programma. Het instrument werd in april 2023 gelanceerd aan boord van de Noorse satelliet Norsat-TD Sindsdien werkte TNO toe naar de eerste laserdataverbinding tussen de satelliet en een ontvangststation op de grond.
Het grondstation waarmee verbinding gemaakt is staat bij TNO in Den Haag. De benodigde apparatuur voor de verbinding met SmallCat is gemaakt door TNO en Airbus Nederland.
Zo’n laserverbinding tot stand brengen is niet eenvoudig, vertelt Bert Meijvogel, senior adviseur technologie bij het NSO: ‘SmallCAT vliegt met 28.000 kilometer per uur in een lage baan om de aarde. Je moet vanaf de grond een laser richten, verbinding maken, die verbinding vasthouden en dan over en weer data versturen. Dit lukt alleen met ongelooflijk nauwkeurige apparatuur.’
Telescoop van het grondstation in Den Haag (beeld: TNO)
Waarom laser?
Communicatie via laserlicht heeft een aantal voordelen ten opzichte van de radioverbindingen die satellieten nu gebruiken. Lasercommunicatie is sneller, veiliger, de hardware is aanzienlijk lichter en data verzenden kost minder energie. Het is dus een belangrijke en veelbelovende technologie, die bovendien breed kan worden toegepast in de luchtvaart, scheepvaart, defensie en andere domeinen waarin snelle, veilige communicatie van belang is.
In een keer goed
Toren waarop het grondstation staat (beeld: TNO)
Nederland is nu een van de voorlopers in lasercommunicatie voor satellieten in een lage baan om de aarde. Meijvogel: ‘We hebben hier stap voor stap aan gewerkt en op elk moment werkte de technologie zoals we het voor ogen hadden. Het was dus first time right. Dit zegt iets over de kwaliteit van Nederlandse ruimtevaartindustrie en het geeft veel vertrouwen in de verdere ontwikkeling van onze technologie voor lasersatellietcommunicatie.’
Nederland zet groot in op de ontwikkeling van lasersatelliettechnologie, onder meer met bijdragen uit het Ruimtevaartbudget van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en subsidie voor het NEXTGEN HighTech programma uit het Nationaal Groeifonds. Kennisinstituut TNO ontwikkelt de experimentele hardware, waarna commerciële partijen als Airbus Nederland, AAC Hyperion en ViaSat Nederland het wereldwijd zullen vermarkten. Hierbij worden zij ondersteund door Nederlandse toeleveranciers zoals FSO, een joint venture van VDL en Demcon, voor de hoogwaardige onderdelen. Verder is een bredere groep aan partijen betrokken, waaronder: Celestia STS, Lionix, NLR, Effect Photonics en VTEC.
Zie ook: