Nederlandse bijdrage aan ruimtetelescoop JWST zet wetenschappers op voorsprong
De James Webb Space Telescope, opvolger van de baanbrekende Hubble ruimtetelescoop, wordt eind dit jaar naar de ruimte gelanceerd. Nederland ontwikkelde mee aan de missie via het wetenschappelijke programma van ESA, en door met financiering vanuit de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een deel van een instrument te ontwikkelen. En die investering, verwachten Nederlandse wetenschappers, gaat zich dubbel en dwars gaat terugbetalen.
James Webb Space Telescope | Bron: ESA
De James Webb Space Telescope (JWST) bestaat uit een spiegel van 6,5 meter, opgebouwd uit achttien goud gecoate segmenten. Daarmee is het de grootste ruimtetelescoop die ooit werd ontwikkeld. Nadat hij in november naar de ruimte is gelanceerd met een Europese Ariane 5 raket, gaat hij minimaal vijf jaar lang op zoek naar antwoord op grote vragen. Vragen als: hoe zag het jonge heelal eruit? Hoe en wanneer ontstonden de eerste sterren en sterrenstelsels? En uit welke bouwstenen ontstaan exoplaneten, de planeten rond andere sterren dan onze zon?
Gegarandeerde waarneemtijd
Het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap droeg via het NSO en ESA bij aan de ontwikkeling van de JWST. Een van de vier wetenschappelijke instrumenten aan boord, de nabij infrarood spectrometer MIRI, werd deels gebouwd door Astron en andere kennisinstellingen, onder leiding van NOVA, de Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie.
Door vanaf het begin deel te nemen aan de ontwikkeling krijgen Nederlandse wetenschappers gegarandeerde waarneemtijd met de telescoop en vroege toegang tot data die hij vanuit de ruimte over ons heelal verzamelt. ‘Er komt een ongelooflijk spannende tijd aan waar we allemaal lang op hebben gewacht’, zegt SRON-directeur Michael Wise, die Nederland als vicevoorzitter vertegenwoordigt in ESA's Science Programme Committee. ‘Deze telescoop geeft wetenschappers heel nieuwe mogelijkheden en zal een explosie van wetenschappelijke activiteit teweegbrengen.’
Investering maakt verschil
Niet alleen de beschikbaarheid van gegevens is van belang voor wetenschappers, benadrukt Wise: ‘Door deel te nemen aan het ontwerpen van de telescoop, begrijp je beter hoe hij werkt en welke data je kunt verwachten. Ook dat geeft een grote voorsprong bij het doen van onderzoek en wetenschappelijke ontdekkingen. Als je de grenzen van wat mogelijk is in de wetenschap probeert op te rekken, kan dit het verschil maken.’
De Nederlandse investering in de JWST bedraagt zo’n tien miljoen euro. Een investering in de lange termijn, die zich begint terug te betalen nu ruim honderd Nederlandse wetenschappers hun onderzoeksvoorstellen gehonoreerd hebben gekregen. Nederland loopt hiermee in de voorhoede waar het gaat om het gebruik van de nieuwe ruimtetelescoop.
Astronomieboeken zullen herschreven worden met wat de JWST gaat ontdekken, daarvan is Wise stellig overtuigd: ‘Een aantal van de grootste successen van de Hubble ruimtetelescoop was niet voorzien. Ik verwacht dat Nederlandse wetenschappers ook met de JWST veel onverwachte ontdekkingen gaan doen.’
Wetenschappers aan het woord
Lees meer over het onderzoek met de James Webb Space Telescope in deze interviews met prominente Nederlandse wetenschappers:
Ewine van Dishoeck: ‘Dankzij de Nederlandse bijdrage aan JWST kunnen we ongelooflijk spannend onderzoek doen’
Marijn Franx: ‘Met JWST ontrafelen wij de uitdagingen waar de natuur ons voor stelt’
Melissa McClure: ‘Waarnemen met JWST is de kroon op mijn onderzoekswerk’
James Webb Space Telescope | Bron: ESA