Workshop 'Energietransitie en satellietdata': ‘Satellieten zijn van meerwaarde bij dynamiek’.

Zouden satellietdata kunnen helpen om in Nederland de gewenste 'groene' energietransitie te realiseren? Een intrigerende vraag, zo bleek uit een onlangs door Netherlands Space Office (NSO) en Geobusiness Nederland georganiseerde workshop. Een openbare aanbesteding die leidt tot nieuwe applicaties ligt in het verschiet.

Conform EU-afspraak moet al over tien jaar 32 procent van de energie in Nederland duurzaam worden opgewekt. De CO2-uitstoot moet de helft minder zijn dan in 1990. Om de juiste actie te kunnen ondernemen, is veel informatie nodig. Zijn satellietdata daarin van nut voor hoofdrolspelers als overheden, energiebedrijven, vastgoedbeheerders et cetera? Het NSO, dat van overheidswege het gebruik van satellietdata in Nederland bevordert, en GeoBusiness NL, de brancheorganisatie waarin 85 IT-bedrijven samenwerken rond geoinformatie, organiseerden daarom onlangs een workshop. Er was een aantal genodigden in een studio in ruimtevaartmuseum Space Expo in Noordwijk en 140 deelnemers namen langs digitale weg deel.
De workshop werd geopend door Jasper van Loon, senior adviseur satelliettoepassingen bij het NSO.

Informatiebehoeften

Onder leiding van Douwe Blanksma (oprichter van Ruimteschepper BV en bestuurslid GeoBusiness NL) werd eerst naar de informatiebehoefte gekeken. Met dit vraagstuk houdt Vivet zich bezig, een programma in opdracht van de ministeries van EZK en BZK. Daarvoor hebben CBS, Kadaster, Planbureau voor de Leefomgeving, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en Rijkswaterstaat een samenwerkingsconvenant gesloten. Programmamanager Marja Exterkate benoemde als knelpunten onder meer de versnippering van informatie, onvoldoende kennis van beschikbare informatie, en het gebrek aan standaarden zodat koppeling van data moeizaam is. Vragen waarop antwoorden moeten komen, zijn bijvoorbeeld: waar kunnen windmolenparken of zonneweiden worden aangelegd? Hoeveel en welke soorten energie gebruiken huishoudens en utiliteitsgebouwen? Vivet wil o.m. komen tot één dataportaal, waar alle relevante data gebruiksvriendelijk beschikbaar zijn voor hergebruik in toepassingen van derden. Ook moeten dashboards inzicht gaan geven in de beschikbare groene stroom en het energieverbruik. Alles uiteraard binnen de privacywetgeving.

Jaya Sicco Smit, Strategisch Adviseur Duurzaamheid bij woningcorporatie Vivare gaf vervolgens een inkijkje in de informatiebehoefte aldaar. Die houdt verband met de strategie en acties om de CO2-uitstoot van hun 25.000 huurwoningen in Arnhem en omgeving te verlagen. De verbetering van de energieprestaties van het woningbezit wordt in samenhang met onderhouds-, renovatie- en nieuwbouwactiviteiten uitgevoerd. Vanzelfsprekend wordt naar optimale isolatie gestreefd (“Warme jas eerst”) en worden zonnepanelen toegepast. De informatiebehoefte van Vivare spitst zich toe op de afstemming van plannen en beleidskeuzes met de verschillende overheden, zoals met gemeenten over de inrichting van aardgasloze wijken.

Invulling

In een gesprek tussen de studio-gasten en de online deelnemers over de mogelijke match tussen databehoefte en satellietdata maakten Jasper van Loon en Coco Antonissen (beide NSO) en de geobusiness-leden Rob Beck (NEO BV) en Rob Steneker (Roxit BV) duidelijk, dat satellietdata vooral een toegevoegde waarde hebben bij zaken waar 'dynamiek' een rol speelt. Met satellieten die inmiddels zes keer per jaar van heel Nederland beelden leveren tot op 50 centimeter nauwkeurig (via het Satellietdataportaal van het NSO), zijn veel veranderingen al efficiënt vast te stellen. Met inzet van algoritmes en machine learning wordt bijvoorbeeld geautomatiseerd vastgesteld op welke daken zonnepanelen zijn gelegd. Voor netbeheerders is dat belangrijke informatie om tijdig decentraal - straks op buurtniveau - de energiebehoefte, stroomproductie en energie-infrastructuren op elkaar af te stemmen. Die verbeterde afstemming kan zich trouwens ook voordoen in de transitieperiode: als de leveringszekerheid van stroom tijdelijk wat spannend wordt, helpen (weer)satellietdata bij de voorspelling van wolken- en wind-ontwikkeling en het effect op de energieproductie. En natuurlijk kunnen satellietdata helpen om de optimale locatie van bijvoorbeeld zonneweides te kiezen door te analyseren waar de Nederlandse bodem het meest geraakt wordt door zonnestraling.

Onbesproken mogelijkheden te over, maar tegen de tijd dat de deelnemers op gang kwamen, was de workshop voorbij. Geen nood: NSO onderzoekt de mogelijkheid om een tender uit te schrijven voor stimulering van innovatiep rojecten die satellietdata gebruiken in de energietransitie.

Deze workshop is de eerste in een reeks die GeoBusiness NL samen met het NSO organiseert om de toegevoegde waarde te verkennen van satellietdata bij actuele maatschappelijke uitdagingen.