Nederlandse ruimtevaartsector levert unieke oplossingen – ook voor Defensie

Hoe kan de Nederlandse ruimtevaartsector onze defensieorganisatie en die van bevriende naties ondersteunen in de uitdagingen waar zij voor staan? Dat was de centrale vraag woensdagmiddag 13 november tijdens een netwerkevenement georganiseerd door het NSO samen met het Ministerie van Defensie in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. De middag was onderdeel van de jaarlijkse vergadering van de Responsive Space Capabilities (RSC) stuurgroep, waar Nederland en tien andere landen deel van uitmaken.

Het Scheepvaartmuseum was niet toevallig de locatie van het ‘matchmaking’ evenement, vertelt de majoor van de Koninklijke Luchtmacht die het RSC vanuit Defensie mede organiseert: ‘In de zeventiende eeuw was Nederland dankzij haar innovatieve scheepvaart en slimme handel dominant in de wereld. Nu, vierhonderd jaar later, staan we aan de vooravond van een nieuwe gouden eeuw: die in het ruimtevaartdomein.’

NSO-directeur Harm van de Wetering vertelde de ruim zeventig vertegenwoordigers uit het militaire domein waarom de link tussen alle aanwezigen volgens hem een logische is: ‘Ruimtevaart moeten we steeds meer zien als een vitale infrastructuur voor ons dagelijks leven en levert als ‘enabling technologie’ unieke oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Daarbij is uiteraard ook het veiligheidsvraagstuk een belangrijke maatschappelijke uitdaging. Een vereiste om oplossingen op maat te kunnen maken is dat er goed overleg is tussen eindgebruikers en ontwikkelaars. Bovendien wordt de samenwerking op gebied van ontwikkelen van nieuwe oplossingen steeds internationaler. In mijn optiek is de Responsive Space Capabilities stuurgroep een perfect voorbeeld van hoe je het beste in elkaar kunt ontdekken én helpen versterken.’

Perfect voorbeeld

Op een bedrijvenmarkt en in break out sessies konden militairen en onderzoekers van de RSC-stuurgroep uit onder meer Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland, Australië, Engeland, Canada, Noorwegen, Zweden en Duitsland kennismaken met Nederlandse ruimtevaart-hardware en satelliettoepassingen, die ingezet of doorontwikkeld kunnen worden voor defensiedoeleinden. Van slimme trackers die werken met het beveiligde navigatiesignaal van de Galileo-satellieten en kleine satellieten tot goedkope, maar betrouwbare raketten die snel meetapparatuur kunnen lanceren. En talloze toepassingen van gegevens die dag en nacht vanuit een baan om de aarde door satellieten worden verzameld.

Volgens Rob Beck van NEO vertienvoudigde de hoeveelheid satellietgegevens in de afgelopen twee jaar. Dankzij snellere computers en kunstmatige intelligentie kun je daar slimme toepassingen mee ontwikkelen. Zo beschikt NEO over een database met 140 miljoen bomen in Nederland. Satellieten kunnen waarnemen waar bomen verdwijnen. Daarna is het aan de bosbeheerders om te onderzoeken of die kap van bomen illegaal is of niet. Op eenzelfde manier worden daken met asbest gemonitord, alle zonnepanelen op daken in Nederland en alle 500.000 landbouwpercelen. ‘We weten welke veranderingen we kunnen verwachten aan gebouwen op het water en op de grond. Met satellieten ontdekken we het onverwachte.’

Patrick de Groot van IMAGEM vertelde hoe zijn bedrijf een methode ontwikkelde die automatisch satellietgegevens van een interessegebied downloadt, ze combineert en zo van wolken en schaduwen ontdoet. ‘Een compleet wolkenvrije mozaïek creëren, dat is ons doel’, vertelde De Groot, ‘want dat bespaart onze klanten heel veel handmatige analyse en dus tijd.’

Ook handig voor defensie: een eigen communicatienetwerk, onafhankelijk van wie of wat dan ook, dat bestaat uit kleine satellieten – cubesats. Jeroen Rotteveel van ISIS vertelde erover in een van de break out sessies. Zijn bedrijf ontwikkelde in samenwerking met onderzoeksinstellingen NLR en TU Delft de eerste kleine satelliet voor het Nederlandse Ministerie van Defensie (Brik-II), maar heeft bijvoorbeeld ook de Thaise krijgsmacht als klant. Rotteveel: ‘Cubesats maken de drempel naar de ruimte steeds lager. Kleine satellieten zijn licht, voordelig, schaalbaar en vooral: snel te ontwikkelen. Dat past goed bij de behoeften van defensie.’

Handelsgeest en innovatie

De veranderingen in de wereld van een paar eeuwen geleden hebben veel overeenkomsten met de huidige veranderingen, constateerden verschillende aanwezigen aan het eind van de middag. Van een bezoek aan een replica van het VOC-schip Amsterdam kwamen ze terecht in de hightechwereld van ultraprecieze zonsensoren en satellieten die onze hele aarde permanent in de gaten houden. Maar onveranderd is de Nederlandse handelsgeest en innovatiedrang. NSO-directeur Van de Wetering: ‘Het NSO streeft naar een nauwere samenwerking tussen de Nederlandse ruimtevaart en het internationale defensie- en veiligheidsdomein. Er is veel meer synergie mogelijk in de investeringen vanuit NSO en vanuit Defensie voor ontwikkeling van bepaalde technologische ontwikkelingen vanuit de ruimtevaart. Ruimtetechnologie en satellietinformatie bieden enorm veel toegevoegde waarde in de uitdagingen waar we gezamenlijk in de wereld voor staan.’