Satellieten van grote waarde voor gemeenten

Twee op het eerste gezicht totaal verschillende werelden ontmoetten elkaar op een wel heel bijzondere plek: gemeenten van de provincie Zuid-Holland en satellietbedrijven bespraken in ruimtevaartcentrum ESTEC de meerwaarde van aardobservatie voor lokale problematiek. Dit alles op uitnodiging van ESTEC-directeur Franco Ongaro en Burgemeester van Noordwijk, Jan Rijpstra. Het NSO droeg bij aan de match-making en zette haar SBIR-regeling in de etalage. Voor een goed voorstel waarbij een bedrijf een satellietdienst ontwikkelt met een gemeente als klant ligt 200 duizend Euro klaar. Veelal gaat het om beheer-toepassingen, maar ook andere beleidsvelden zijn in beeld.

Doel van de workshop ‘Aardobservatie voor Gemeenten’, die op 9 maart plaatsvond bij ESTEC,  is om aardobservatie en de toepassingsmogelijkheden ervan onder de aandacht te brengen bij de gemeenten én om beslissers in contact te brengen met bedrijven die deze toepassingen kunnen leveren. Daarnaast is natuurlijk een doel het laten kennismaken met ESTEC als belangrijke ruimtevaartkennis-hub voor de provincie Zuid-Holland.

Radardata van aardobservatiesatellieten leiden tot informatie over veazakkingen (beeld: Stedin / SkyGeo). Rioolstelsel

De gemeente Schiedam heeft al gebruik kunnen maken van deze buitenkans. In korte tijd is samen met een bedrijf een applicatie ontwikkeld die het rioolbeheer aanzienlijk efficiënter maakt. Met behulp van satellietbeelden kunnen de zettingen van het rioolstelsel ten opzichte van het onderheide rioolnet op de mm nauwkeurig worden gevolgd. De toepassing geeft de mutaties aan en geeft een prognose van de ontwikkelingen. “Hadden wij vorig jaar maar zo’n soort applicatie gehad”, verzuchtte een wethouder in de wandelgangen van het indrukwekkende ESTEC. “Bij ons is plotsklaps een stuk van een historische kademuur door verzakkingen ingestort. Dan moet je als gemeente toch opeens een paar miljoen op tafel brengen. Nooit geweten dat je met satellietbeelden in combinatie met eigen data de infrastructuur heel precies kunt monitoren en daarmee je inspecties gerichter kunt laten doen.”

De 48 vertegenwoordigers van lagere overheden uit Zuid-Holland luisterden in Noordwijk naar drie presentaties. Hoe satellieten werken en wat ze zoal doen, werd goed uitgelegd door Roger Haagmans, Hoofd Aardobservatie bij ESTEC. Dit werd verder ingevuld door Joost van Uum van het NSO, met toepassingen voor lagere overheden. Denk aan beheer van de openbare ruimte, ruimtelijke ordening, basisregistraties, energie- en klimaatbeleid. Hij ging ook dieper in op de financiële instrumenten waar gemeenten van kunnen profiteren.

Roger Haagmans van ESA vertelt over de mogelijkheden van satellieten. Dat sprak de vertegenwoordigers van drie gemeenten (Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Schiedam) aan die voor een panel ‘op het toneel’ werden gevraagd. Zij gaan de komende tijd na hoe ze kunnen innoveren door satellietdata te gebruiken. Voorbeelden rolden over tafel zoals de controle op de ambulantheid van de ambulante handel, check van de gezondheid van bomen, monitoring van allerhande zettingen, gedeeltelijke vervanging van luchtfotografie. Korte presentaties van drie minuten door 14 bedrijven warmden de deelnemers op tot nadere kennismaking op de bedrijvenmarkt. Specialisten van grote gemeenten dachten na over externe hulp bij het koppelen van relevante bestanden. Anderen wogen de dienstaanbiedingen tegen elkaar af in de wetenschap dat zij toch eerder voor een full-service zouden gaan om een geld besparende oplossing of beleidsmatige prioriteit uit te werken.

De workshop was meteen een uitstekende gelegenheid om eens een kijkje te nemen in de ‘ruimtevaartkeuken van Europa’. En daar zet Franco Ongaro de deuren graag voor open, want: ‘Hier, op deze plek, in uw provincie, worden de meest geavanceerde satellieten ter wereld ontworpen en gebouwd. Maar uiteindelijk doen we dit omdat ze op aarde de meest onverwachte en nuttige toepassingen mogelijk maken, onder andere voor u’, aldus Ongaro.

• presentatie ESA Earth Observation (Roger Haagmans)
• presentatie NSO: Satelliettoepassingen voor gemeenten (Joost van Uum)