NSO Deep Dive inspireert overheidsmedewerkers: 'Dit zouden mijn collega's ook moeten weten.'

Ruim tachtig overheidsmedewerkers namen vorige week deel aan de Ruimtevaart Deep Dive bij het NSO in Den Haag. Ze waren verrast en geïnspireerd door de vele mogelijkheden van satellietdata en zagen meteen de toegevoegde waarde voor hun eigen werkveld.

Voor veel mensen is ruimtevaart nog altijd een ver-van-mijn-bedshow. Astronauten op tv, een verhaal over Saturnus in de krant. Onterecht, vindt Harm van de Wetering, directeur van het Netherlands Space Office. ‘Ruimtevaart raakt aan heel veel beleidsgebieden. We hebben het nodig voor onze veiligheid, om ontbossing tegen te gaan, klimaatonderzoek te doen, de luchtkwaliteit te onderzoeken en nog heel veel meer.’

Van de Wetering vertelde over een kant van de ruimtevaart die hij zo goed kent, maar veel van zijn collega’s bij de rijksoverheid (nog) niet. Infraroodcamera’s op satellieten die de gezondheid van bomen in kaart brengen en boeren helpen hun oogst te verbeteren. Lasersatellietcommunicatie die ons in staat stelt méér informatie veiliger te versturen. En radarsatellieten die tot de millimeter nauwkeurig ‘zien’ of dijken, viaducten en huizen verzakken.

‘Dat je vanuit de ruimte kunt vaststellen of de grond een millimeter zakt. Dat is toch bizar’, zegt Frank Gelens, I-trainee bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. ‘En dat met gegevens die voor iedereen kosteloos verkrijgbaar zijn.’ Gelens vindt het een goed idee dat het NSO overheidsmedewerkers informeert over nut en noodzaak van de ruimtevaart voor ons dagelijks leven. Ook trainees zoals hij, die nog niet weten bij welk ministerie ze uiteindelijk gaan werken: ‘Volgens mij kun je de toepassingen van ruimtevaart rijksbreed gebruiken.’

Tropomi nog altijd ongeëvenaard
Jappe Jongejan en Anneleen Oyen, beiden experts van het NSO, gaven een mini-college ruimtevaart. Over soorten satellieten, het verschil tussen ruimtelijke en temporele resolutie en de veelheid aan satellietdata die je als burger in Nederland kosteloos kunt downloaden via het Satellietdataportaal. Ook de Lange-termijn ruimtevaartagenda (LTR) kwam ter sprake, met daarin de Nederlandse visie en ambitie: een verdrievoudiging van de ruimtevaarteconomie in 2035, met voldoende getalenteerd personeel en vele toonaangevende startups.

Uit de LTR blijkt dat Nederland zich op nicheonderwerpen kan meten met de absolute wereldtop. Zo is de kwaliteit van het Nederlandse atmosferische meetinstrument Tropomi zeven jaar na zijn lancering nog altijd ongeëvenaard. Ondertussen werken ISISpace, TNO, SRON en het KNMI al aan een opvolger: de TANGO missie. Deze ruimtemissie bestaat uit twee in formatie vliegende satellieten die kunnen inzoomen op bronnen van luchtvervuiling en broeikasgassen ter grootte van een fabriek.

Sneller en goedkoper
‘We zijn echt verrast door wat je met satellietgegevens allemaal kunt bereiken’, zegt Karin van der Beek tijdens de borrel na afloop. Ze is medewerker vergunningverlening waterkwaliteit bij Rijkswaterstaat en met drie collega’s naar de Deep Dive gekomen. ‘Misschien kunnen wij satellieten wel inzetten voor onderzoek naar verzilting en de waterkwaliteit. Of om toezicht te houden op baggerwerkzaamheden. Dat doen we nu op basis van af en toe een luchtfoto en een enkele inspectievlucht. Satellieten, zeker in combinatie met kunstmatige intelligentie, kunnen het waarschijnlijk veel sneller en goedkoper.’

Ook voor Julia van den Berg, beleidsmedewerker nucleaire veiligheid bij het ministerie van IenW, was de Deep Dive een middag vol nieuwe informatie: ‘Ik wist niet dat je met satellieten zo gedetailleerd kunt zien wat er op aarde gebeurt. En ook niet dat Nederland zo’n grote expertise heeft op het gebied van satelliettoepassingen. Daar ben ik wel van onder de indruk. Ik denk dat het iets is dat mijn collega’s ook moeten weten.’

Wie zelf aan de slag wil met ruimtevaart, kan een marktpartij inschakelen of experts in huis halen om een toepassing te ontwikkelen. Maar de route die Oyen aanraadt, loopt via het NSO: ‘Wij hebben de kennis en we hebben het netwerk. Als een satelliettoepassing al bestaat, is de kans groot dat wij ervan weten. En bestaat hij nog niet? Dan kunnen we naar aanleiding van een concrete vraag of behoefte samen met partijen uit de markt een innovatietraject starten.’

Twee keer per jaar
De NSO Deep Dive in Space wordt twee keer per jaar georganiseerd voor overheidscollega's om kennis te maken met NSO, Nederland ruimtevaartland en een actueel ruimtevaartonderwerp. De eerstvolgende editie vindt plaats op 30 oktober 2025. Houd onze website en LinkedIn in de gaten voor informatie rondom uitnodigingen.