‘Voor opsporingsambtenaren kunnen satellietbeelden ondersteunend bewijsmateriaal zijn’

Sinds 2012 koopt het NSO satellietgegevens van Nederland centraal in, om ze daarna kosteloos beschikbaar te stellen aan innovatieve bedrijven, instellingen en burgers. Welke successen heeft dit opgeleverd? Rob Schel is buitengewoon opsporingsambtenaar bij de Omgevingsdienst Brabant Noord. Hij gebruikt satellietbeelden als bewijsmateriaal.

U gebruikt zo af en toe beelden van het Satellietdataportaal. In welke situatie voor ’t laatst?
‘Dat had te maken met een zaak waar ik aan werkte. Een toezichthouder constateerde dat hier in de regio plotseling een schuur verdwenen was. Hij was verrast, want er was geen sloopvergunning aangevraagd en ook geen asbestinventarisatierapport gemaakt. Dat laatste is verplicht voor alle bouwwerken die vóór 1 januari 1994 zijn gebouwd.’
© Rob Schel

Wat was het verhaal van de eigenaar?
‘Die vertelde dat de schuur niet van briljante kwaliteit was. Het bouwwerk zou tijdens een storm uit elkaar gevallen zijn. Zulke verhalen horen we natuurlijk wel vaker. Als de toezichthouder denkt dat er sprake is van een overtreding, legt hij de zaak voor aan een BOA voor een strafrechtelijke toetsing. Die BOA was ik, in dit geval.’

Hoe gaat zo’n onderzoek in zijn werk?
‘Ik verzamel zoveel mogelijk informatie over de locatie en in dit geval over die schuur. Bijvoorbeeld in het kadaster, want daar was hij geregistreerd. In deze zaak heb ik ook het Satellietdataportaal geraadpleegd. Want in sommige gevallen kunnen satellietbeelden ondersteunende bewijsstukken zijn.’

Wat zag u op de satellietbeelden?
‘Met het Satellietdataportaal kun je terug in de tijd kijken. Zo kon ik vaststellen wanneer de schuur was weggehaald. Op het ene beeld stond de schuur er nog, op het volgende beeld was hij weg. Helemaal exact kun je het tijdstip van de sloop niet bepalen, want er zit een aantal dagen tussen twee satellietbeelden. Maar bij benadering kan het dus wel.’

Hoe ging het onderzoek daarna verder?
‘Ik heb de eigenaar van de schuur uitgenodigd voor een verhoor. Hij is op dat moment verdachte van een strafbaar feit. Het is aan mij om de zaak hard te maken met zoveel mogelijk bewijsstukken. Het verhoor met de eigenaar is of kan ook onderdeel van het bewijs zijn.’

Wat was uitkomst van deze zaak?
‘Ik heb het strafdossier naar het Openbaar Ministerie gestuurd. Zij gaan ernaar kijken en beoordelen of een strafbaar feit is gepleegd en voldoende bewezen is. Alleen als het OM nog vragen heeft, kom ik weer in beeld. Het kan zijn dat mij wordt gevraagd om aanvullende informatie op te sturen of in het uiterste geval bewijsmateriaal toe te lichten tijdens een zitting.’

Wanneer ontdekte u dat satellietbeelden behulpzaam kunnen zijn in de opsporing?
‘Een jaar of drie geleden wees een collega me op het Satellietdataportaal en de mogelijkheden ervan. De beelden zijn voor ons boa’s zeer nuttig. Ze stellen ons in staat om op afstand een goed beeld van een situatie ter plaatse te krijgen. En dus zelfs terug in de tijd. Dat lukt niet met een inspectie op locatie.’

Zou u collega’s aanraden ook eens naar het Satellietdataportaal te kijken?
‘Je hoeft geen boa te zijn om er profijt van te hebben. Satellietgegevens kunnen breed gebruikt worden. Bijvoorbeeld door toezichthouders of de mensen van vergunningverlening. Eigenlijk door iedereen die informatie moet verzamelen voor beleid of handhaving. Het Satellietdataportaal is erg eenvoudig. Je hebt geen cursus nodig om ermee te kunnen werken. Dus ik zou mensen zeker aanraden om eens een kijkje te nemen.’